In het KRO-NCRV programma Achter de dijken gaat presentator Leo Blokhuis op zoek naar de invloed van het calvinisme op onze volksaard. In hoeverre zijn soberheid, zuinigheid en de 'doe maar gewoon'-mentaliteit typische Nederlandse verschijnselen? In acht afleveringen onderzoekt Blokhuis de uitwerking van het calvinisme op o.a. de economie, de politiek, het gezin, het koningshuis en het Nederlandse landschap.  

Aflevering 3: Watermensen

In de Lage Landen is het water nooit ver weg. Het heeft ons veel gebracht en veel gekost. Sinds mensenheugenis domineert de strijd tegen het water ons land. De verwoestende kracht van de elementen maakt de mens nietig en gevoelig voor religie. Blokhuis zoekt antwoord op de vraag waarom juist in onze rivierdelta het calvinisme voet aan de grond kreeg.

Leo Blokhuis reist van Zeeland via de grote rivieren naar de Friese kust. Regio’s waar het wassende water het leven en geloof op de proef stelde. En waar polderen een stempel drukte op de identiteit. Onderweg ontmoet hij cultuurhistoricus Herman Pleij die nog altijd vol verbazing kijkt naar het lef van de bewoners van die drassige rivierdelta. “Hoe is het in Godsnaam mogelijk dat in de 17e eeuw deze regio het machtigste en dichtst bevolkte land ter wereld wordt. Ook eeuwen geleden zeiden ze al: wat een ijdelheid, ze hebben het land gepikt van de kikkers en de vissen.”

Het weer is de belangrijkste bijzaak in de geschiedenis en soms ronduit bepalend geweest zoals bij de inname van Den Briel in 1572.  In feite zijn de Geuzen letterlijk over het water komen aanwaaien om bij toeval in Den Briel te belanden met alle gevolgen van dien. De bevrijding van Den Briel gaf een enorme impuls aan De Opstand van de Calvinisten tegen de Spaanse Koning.

Wie denkt dat we na al die eeuwen het water wel hebben bedwongen, vergist zich. Verzwakte dijken en een stijgende zeespiegel zijn nog altijd voorpaginanieuws. De strijd tegen het water is urgenter dan ooit. Daar weten ze in de prachtige Schermerpolder alles van. “Als we stoppen met pompen krijgen we binnen de kortste keren natte voeten. Het calvinisme zit diep in de genen van deze watermensen. Je kunt in het dagelijks leven wel standsverschillen hebben, maar als het water je bedreigt moeten de bakker en de burgemeester wel schouder aan schouder aan de dijk staan graven.”

De zorg voor de aarde, goed rentmeesterschap, oftewel duurzaamheid, is juist voor een land onder de zeespiegel van levensbelang. Dat is zonder meer de overtuiging van weerman Reinier van den Berg. Je zou hem een calvinist met een missie kunnen noemen: hij wil de wereld waarschuwen dat het menens is met het klimaat.

 

Op 31 oktober 1517 spijkerde Maarten Luther zijn beruchte stellingen op de slotkerk in Wittenberg. De reformatie was een feit en zou een keerpunt in de Europese geschiedenis blijken. Nederland werd calvinistisch. In Achter de dijken volgen we het spoor terug naar de hervormers Luther en met name Calvijn. Wat is hun invloed geweest op ons leven en denken en op onze identiteit?

 

Kijkers/luisteraars kunnen met vragen/opmerkingen terecht bij het Klant Contact Centrum:
E: info@kro-ncrv.nl
T: 035-6726880