Een ambitieus project van overheid en bedrijfsleven om ex-gedetineerden met intensieve begeleiding naar werk te geleiden draait uit op een mislukking. Niet de beoogde 90 maar slechts 38 ex-gedetineerden zijn aan het werk. Dat blijkt uit een interne evaluatie die De Monitor (KRO-NCRV) in handen kreeg. Private investeerders waaronder ABN Amro zijn hun geld daarmee goeddeels kwijt.
 
De bedoeling van de zogenoemde Social Impact Bond (SIB) Werk na detentie, was om het grote aantal uitkeringen onder ex-gedetineerden omlaag te brengen en daarmee ook de recidive terug te dringen. Een baan is de beste garantie dat een ex-gedetineerde op het rechte pad blijft.
 
Een SIB is een innovatief instrument waarbij de kosten die de overheid bespaart - denk aan uitkeringen en schade door criminaliteit – terugvloeien naar de investeerders. Zouden meer dan 90 ex-gedetineerden aan een baan geholpen worden dan zou er winst uitgekeerd worden. ABN Amro investeerde samen met de Start Foundation en het Oranjefonds 1,2 miljoen in het project.
 
Groots aangekondigd
Het project werd groots aangekondigd in 2016. Toenmalig staatssecretaris van Justitie Klaas Dijkhoff stelde de investeerders ‘veel rendement’ toe te wensen. Gerrit Zalm, destijds bestuursvoorzitter van ABN Amro, zei tegen Nieuwsuur te mikken op een rendement van 5 procent op zijn investering.
 
Inmiddels is duidelijk dat ABN Amro dat rendement bij lange na niet gaat halen en er zelfs veel geld op toe zal moeten leggen. Waar gemikt werd op tenminste 90 banen onder 150 deelnemers (60 procent met een baan), werden het er 38 onder 119 deelnemers (32 procent).
 
Té ambitieus
In een evaluatie in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum van het ministerie van Justitie (WODC) concluderen onderzoekers dat de doelstellingen achteraf bezien ‘te ambitieus’ waren. Er zou ook sprake zijn geweest van ‘doelredeneren: men was enthousiast en wilde graag aan de slag gaan met de SIB.’
 
‘Frustrerend’
Niet alleen het aantal gerealiseerde banen valt tegen, ook de rekrutering verliep moeizaam. Hoewel zo’n 1300 gedetineerden in aanmerking kwamen voor deelname aan het project, moest de instroomperiode met 8 maanden worden verlengd om nog een redelijk aantal deelnemers te hebben. Uiteindelijk tekenden 119 gedetineerden een contract. ‘Frustrerend’, zo heeft Irma van der Veen, directeur van de Stichting 180, dit proces ervaren. De Stichting 180 was medeverantwoordelijk voor de uitvoering van het project en was daarbij afhankelijk van de door de gevangenissen aangeleverde kandidaten. Volgens Van der Veen deden niet alle penitentiaire instellingen even enthousiast mee met de werving van kandidaten.
 
Van de 119 deelnemers waren er ook nog 23 verdwenen nog voordat dat de Stichting 180 goed en wel met de begeleiding kon beginnen. Van der Veen: ‘Op het moment dat ze vrijkwamen hadden we ze bijvoorbeeld nog helemaal niet gesproken dus we konden überhaupt nog geen contact leggen, of er was één of twee keer een kort contact geweest in detentie en dan waren ze daarna verdwenen.’
 
Verschillende betrokkenen bij het project benadrukken dat het doel van de SIB ook was om ervan te leren, niet alleen om harde cijfers te realiseren. ABN Amro is ondanks de tegenvallende resultaten dan ook nog altijd enthousiast over het project. ‘De SIB heeft zich tot nu toe positief bewezen en er is voldoende basis om deze vorm van samenwerking en financiering eventueel verder te exploreren’, aldus een woordvoerder.
 
De Monitor, zondag 10 maart bij KRO-NCRV om 22.40 uur op NPO 2.

Kijkers/luisteraars kunnen met vragen/opmerkingen terecht bij het Klant Contact Centrum:
E: info@kro-ncrv.nl
T: 035-6726880